Art. 104 traktatu wersalskiego zapewnia Polsce „(…) nadzór i zarząd Wisły i całej sieci kolejowej w granicach Wolnego Miasta Gdańska (…), nadzór i zarząd komunikacji pocztowych, telegraficznych, telefonicznych między Polską i portem gdańskim (…)”
Polska miała zapewniony nadzór nad siecią kolejową, komunikacją telegraficzną, telefoniczną oraz pocztową, mogła także, jak się potem okazało mocno teoretycznie, korzystać bez ograniczeń z portu gdańskiego. W styczniu 1920 r. utworzona została Dyrekcja Poczt i Telegrafów na Pomorzu z siedzibą w Gdańsku. Jej pierwszym prezesem był dr Kazimierz Lenartowicz (1868–1937). Polskiej ludności cywilnej do komunikacji z Polską służył Polski Urząd Pocztowo-Telefoniczny nr 1 przy Pl. Heweliusza.
Prowadzenie spraw zagranicznych i reprezentowanie obywateli polskich powierzono rządowi RP w Warszawie. Praktyka pokazała, iż prawa Polski, zagwarantowane w traktacie wersalskim było mocno ograniczane lub łamane, a o stopniu trudności życia w Gdańsku stanowiła narodowość.
Westerplatte to mały półwysep przy ujściu Martwej Wisły do zatoki Gdańskiej, na którym, na mocy postanowień Ligi Narodów, Polska miała prawo do umiejscowienia składnicy tranzytowej. W sierpniu 1939 r. jej załogę stanowiło 182 żołnierzy. 1 września o godzinie 4:45 działa pancernika Schleswig-Holstein wystrzeliły w stronę Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Polski posterunek został zaatakowany przez jednostki samoobrony terytorialnej SS–Heimwehr Danzig oraz oddziały Kriegsmarine . Załoga Westerplatte, dowodzona przez mjr Henryka Sucharskiego broniła się do 7 września.
Gorączkowe przygotowania do wojny trwały także w Poczcie Polskiej- enklawie polskości. Już w lipcu 1939 roku hitlerowcy przygotowali plan ataku. Wdrożyli go w życie 1 września, prawie równocześnie z zaatakowaniem Westerplatte. W chwili wybuchu w Poczcie znajdowało się 58 osób, w tym kobieta i dziecko. Pocztowcy bronili się około 14 godzin. Po kapitulacji zostali przewiezieni do tymczasowego wiezienia w Victoria Schule, przesłuchiwani, brutalnie torturowani i skazani w dwóch procesach na karę śmierci, którą wykonano nad ranem 5 października na strzelnicy gdańskiej Policji na Zaspie.